Observer Design Pattern (Gözlemci Tasarım Kalıbı)

Tafo

Observer Pattern (Gözlemci Tasarım Kalıbı), bir nesnenin durumundaki değişikliklerin, ona bağlı olan diğer nesnelere otomatik olarak bildirilmesini sağlayan davranışsal (behavioral) tasarım desenlerinden biridir. Bu desen, publish-subscribe (yayınla-abone ol) mekanizmasını temel alarak nesneler arasındaki bağımlılığı en aza indirir.

Ne Zaman Kullanılmalıdır?

Observer Pattern şu durumlarda kullanışlıdır:

Bir nesnenin değişimi, diğer nesneleri de etkiliyorsa.
Birden fazla bileşenin belirli bir nesnenin durumundan haberdar olması gerektiğinde.
Düşük bağımlılık (loose coupling) sağlamak istendiğinde.
Olay tabanlı sistemler veya event-driven uygulamalar geliştirildiğinde.

Observer Pattern'in Avantajları :

Bağımsız bileşenler oluşturur: Nesneler arasındaki doğrudan bağımlılığı azaltır.
Esneklik sağlar: Yeni gözlemciler (observers) eklemek kolaydır.
Gerçek zamanlı bildirimleri destekler: Değişiklikler anında abonelere bildirilir.

Observer Pattern'in Dezavantajları :

Çok fazla gözlemci olduğunda performans düşebilir.
Bildirim yönetimi karmaşık hale gelebilir.

Observer Pattern Kullanım Biçimleri

1. Observer Arayüzü ve Subject (Gözlemlenen Nesne)

import java.util.ArrayList;
import java.util.List;

// Observer Arayüzü
interface Observer {
    void update(String message);
}

// Subject (Gözlemlenen Nesne)
class Subject {
    private List<Observer> observers = new ArrayList<>();
    
    public void addObserver(Observer observer) {
        observers.add(observer);
    }
    
    public void removeObserver(Observer observer) {
        observers.remove(observer);
    }
    
    public void notifyObservers(String message) {
        for (Observer observer : observers) {
            observer.update(message);
        }
    }
}

2. Concrete Observer (Gerçek Gözlemciler)

// Concrete Observer
class User implements Observer {
    private String name;
    
    public User(String name) {
        this.name = name;
    }
    
    @Override
    public void update(String message) {
        System.out.println(name + " bildirimi aldı: " + message);
    }
}

3. Kullanım

public class Main {
    public static void main(String[] args) {
        Subject subject = new Subject();
        
        Observer user1 = new User("Ahmet");
        Observer user2 = new User("Mehmet");
        
        subject.addObserver(user1);
        subject.addObserver(user2);
        
        subject.notifyObservers("Yeni bir mesaj var!");
    }
}

Çıktı:

Ahmet bildirimi aldı: Yeni bir mesaj var!
Mehmet bildirimi aldı: Yeni bir mesaj var!

Gerçek Dünya Senaryosu: Hava Durumu Bildirim Sistemi

import java.util.ArrayList;
import java.util.List;

// Observer Arayüzü
interface WeatherObserver {
    void update(float temperature, float humidity);
}

// Subject (Gözlemlenen Nesne)
class WeatherStation {
    private List<WeatherObserver> observers = new ArrayList<>();
    private float temperature;
    private float humidity;
    
    public void addObserver(WeatherObserver observer) {
        observers.add(observer);
    }
    
    public void removeObserver(WeatherObserver observer) {
        observers.remove(observer);
    }
    
    public void setWeather(float temperature, float humidity) {
        this.temperature = temperature;
        this.humidity = humidity;
        notifyObservers();
    }
    
    private void notifyObservers() {
        for (WeatherObserver observer : observers) {
            observer.update(temperature, humidity);
        }
    }
}

// Concrete Observer
class WeatherDisplay implements WeatherObserver {
    private String name;
    
    public WeatherDisplay(String name) {
        this.name = name;
    }
    
    @Override
    public void update(float temperature, float humidity) {
        System.out.println(name + " hava durumu güncellendi: Sıcaklık=" + temperature + "°C, Nem=" + humidity + "%");
    }
}

// Kullanım
public class Main {
    public static void main(String[] args) {
        WeatherStation station = new WeatherStation();
        
        WeatherObserver display1 = new WeatherDisplay("Ekran 1");
        WeatherObserver display2 = new WeatherDisplay("Ekran 2");
        
        station.addObserver(display1);
        station.addObserver(display2);
        
        station.setWeather(25.5f, 60.0f);
    }
}

Çıktı:

Ekran 1 hava durumu güncellendi: Sıcaklık=25.5°C, Nem=60.0%
Ekran 2 hava durumu güncellendi: Sıcaklık=25.5°C, Nem=60.0%

Sonuç

Observer Design Pattern, özellikle olay tabanlı sistemlerde, bildirim mekanizmalarında ve veri değişikliklerinin takip edilmesi gereken senaryolarda yaygın olarak kullanılır. Örneğin:

Haber ve bildirim sistemleri (E-posta abonelikleri, RSS beslemeleri)
GUI olay dinleyicileri (Buton tıklama, klavye olayları)
Finansal piyasa takip sistemleri (Hisse senedi fiyat güncellemeleri)
Oyun motorları (Oyun karakteri olayları ve fizik motoru güncellemeleri)

Observer Pattern, yazılımın esnek ve ölçeklenebilir olmasını sağlayarak düşük bağımlılık prensibine katkıda bulunur.